Nowe formy zatrudniania cudzoziemców w Polsce

1 stycznia 2017 roku mają wejść w życie zmiany ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy [1]. Projektowane zmiany mają na celu wdrożenie dyrektywy unijnej, która różnicuje przesłanki ubiegania się o zezwolenie na pracę sezonową w zależności od długości planowanego pobytu obywatela państwa trzeciego na terytorium państwa członkowskiego UE – do 90 dni i powyżej 90 dni. W związku z tym przewidziano dwie nowe formy zezwolenia na wykonywanie pracy, tj. zezwolenie na pracę krótkoterminową (w tym procedura uproszczona- oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy) i zezwolenie na pracę  sezonową. Organem właściwym w tych sprawach będzie starosta.

Nadużywana przez pracodawców możliwość krótkoterminowego powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom wymusza zmianę  i uszczelnienie obecnych uregulowań dotyczących zasad powierzania pracy na czas nieprzekraczający 6 miesięcy, m. in. w oparciu o tzw. oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy (przez okres 6 miesięcy w ciągu 12 miesięcy bez zezwolenia na pracę), stosowane wobec obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy.

Celem wprowadzanych zmian, wykraczających poza zakres narzucony przez Dyrektywę, jest ograniczenie nadużyć związanych z funkcjonowaniem obecnego systemu, a zwłaszcza liczby rejestrowanych pozornych oświadczeń o zamiarze zatrudnienia cudzoziemca, co powinno wpłynąć także na zmniejszenie obciążenia powiatowych urzędów pracy, a co za tym idzie przyspieszenie procedury wobec faktycznie zainteresowanych nią pracodawców.

Procedura oświadczeniowa w obecnej formie jest bardzo elastyczna, gdyż co do zasady nie przewiduje specjalnych warunków rejestracji oświadczenia. Brak tych szczególnych warunków rejestracji oraz wyraźnych przepisów przewidujących możliwość odmowy rejestracji powoduje, że coraz większa liczba oświadczeń jest składana dla pozoru. Składający oświadczenia pozorne czynią to zapewne w celu uzyskania korzyści majątkowej, a znaczna część cudzoziemców korzystających z takich oświadczeń korzysta z nich wyłącznie w celu uzyskania prawa wjazdu i pobytu na terytorium Polski, poszukując następnie innej pracy lub innych źródeł zarobkowania. Zainteresowanie takim procederem sprzyja powstawaniu całych grup trudniących się nielegalnym pośrednictwem pomiędzy osobami wystawiającymi oświadczenia i cudzoziemcami. Rosnące zainteresowanie ubieganiem się o wydanie oświadczenia o zamiarze powierzenia cudzoziemcowi wykonywania pracy automatycznie wpływa na wydłużenie procedur w PUP, jak i w konsulatach w celu wydania tytułu pobytu, na czym tracą pracodawcy i pracownicy faktycznie zainteresowani zatrudnieniem cudzoziemca i skorzystaniem z procedury uproszczonej.

Konieczność uregulowania zagadnień związanych z dopuszczeniem cudzoziemców z państw trzecich do wykonywania pracy sezonowej wymusza zastosowanie różnych przesłanek ubiegania się o pracę sezonową w zależności od długości planowanego pobytu  obywatela państwa trzeciego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zezwolenie na pracę krótkoterminową cudzoziemców

Prace, z wykonywaniem których wiązał się będzie pobyt nie przekraczający 90 dni, w świetle znowelizowanej ustawy, będą mogły być wykonywane na podstawie zezwolenia na pracę krótkoterminową. Będzie to instrument krajowy, który można zawęzić do obywateli wybranej grupy państw, dlatego będzie on skierowany do cudzoziemców, którzy obecnie korzystają z systemu oświadczeń. Zezwolenie to będzie dotyczyło wykonywania pracy przez 6 miesięcy w roku kalendarzowym, a ubiegać się o jego wydanie będą mogły podmioty prowadzące działalność gospodarczą przez okres 12 miesięcy. Jeśli okres prowadzenia działalności gospodarczej będzie krótszy, wymagane będzie zatrudnianie co najmniej jednego pracownika na podstawie umowy o pracę przez okres co najmniej trzech miesięcy. Ubieganie się o wydanie przedmiotowego zezwolenia w dalszym ciągu nie będzie wymagało przeprowadzenia testu rynku pracy.

Nowa procedura udzielania zezwolenia krótkoterminowego zakłada, że niezwłocznie po zgłoszeniu do Powiatowego Urzędu Pracy wniosku o wydanie zezwolenia, zostanie ono zarejestrowane w ewidencji wniosków w sprawie pracy krótkoterminowej. W systemie gromadzone będą podstawowe dane osobowe cudzoziemca oraz podmiotów wnioskujących o zezwolenie, umożliwiające ich jednoznaczną identyfikację.

Z faktu wprowadzenia wniosku do rejestru wynika możliwość ubiegania się przez cudzoziemca o wizę wjazdową do Polski. Udostępnienie danych także konsulowi umożliwi mu zweryfikowanie czy cudzoziemiec ubiegający się o wydanie wizy przedstawia prawdziwe dokumenty oraz wskazuje, we wniosku o wydanie wizy, rzeczywisty cel wjazdu do Polski lub strefy Schengen. Będzie w nim także odnotowywany przyjazd cudzoziemca do podmiotu powierzającego pracę, co pozwoli na potwierdzenie, iż wiza, którą cudzoziemiec uzyskał oraz zezwolenie, zostały wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem.

Dodatkowo w trakcie procedury wydawania wizy możliwość potwierdzania przez konsula bezpośrednio w systemie, czy wniosek o pracę sezonową został faktycznie zarejestrowany, będzie znacznym usprawnieniem tego procesu i pozwoli na ograniczenie nadużyć związanych z fałszowaniem dokumentów, a zwłaszcza zarejestrowanych oświadczeń.

Zwiększenie poziomu bezpieczeństwa

Poprzez monitoring przepływu cudzoziemców stworzenie rejestru przyczyni się także do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa. Natomiast gromadzenie informacji na temat podmiotów powierzających pracę cudzoziemcom wpłynie na lepszą ochronę cudzoziemców, zmniejszając możliwość narażenia ich na możliwe nadużycia.

Ponadto, uwzględniając postulaty Ministra Rozwoju oraz rekomendacje Rady Dialogu Społecznego dotyczące zwiększenia elastyczności systemu dopuszczania cudzoziemców do rynku pracy wprowadzono dodatkowe ułatwienia polegające na możliwości powierzenia cudzoziemcowi pracy innego rodzaju lub na innym stanowisku, w tym pracy o charakterze  sezonowym przez okres 14 dni w trakcie ważności posiadanego zezwolenia na pracę krótkoterminową bez potrzeby występowania o odrębne zezwolenie na pracę.  Aby skorzystać z tej możliwości podmiot powierzający pracę będzie obowiązany do poinformowania właściwego starosty oraz zapewnienia cudzoziemcowi wynagrodzenia co najmniej na dotychczasowym poziomie.

Rada Legislacyjna przy Prezesie Rady Ministrów z aprobatą przyjęła kompleksowe podejście do zmian ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zwracając szczególną uwagę właśnie na fakt zaproponowania zmian wykraczających poza zabiegi dostosowujące obecną treść do wymogów dyrektywy.

Zgodne z założeniami legislacyjnymi, zmiany pozwolą na większą kontrolę dostępu cudzoziemców do polskiego rynku pracy, a także ograniczenie w wyłudzaniu wiz, które mogłyby być wykorzystywane niezgodnie z przeznaczeniem.

Jak wynika z oceny skutków wprowadzanej regulacji, zmiany mają korzystnie oddziaływać na polskich pracowników stanowiąc niejako ochronę przed zaniżaniem standardów na polskim rynku pracy i zjawiskiem ich wypychania z rynku przez cudzoziemców.

W następnym artykule przybliżona zostanie procedura udzielania zezwoleń na pracę sezonową, czyli pracę wykonywaną powyżej 90 dni.

Zachęcamy Państwa do zapoznania się z naszymi pozostałymi artykułami dotyczącymi obsługi prawnej przedsiębiorców, dziedziczeniem działalności gospodarczej czy fikcją doręczeń.

________________

[1] Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Dz. U. z 2016 r. poz.  645 i 691.