Sukcesja z sukcesem: dziedziczenie działalności gospodarczej – nowe rozwiązania prawne i biznesowe
Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym jednoosobowa działalność gospodarcza jest nierozerwalnie powiązana z osobą przedsiębiorcy. Dlatego też jego śmierć powoduje, że firma którą prowadził w tej formie prawnej przestaje istnieć. Tym samym wygasają umowy z pracownikami i kontrahentami, blokowany jest dostęp kont bankowych, wygasają również decyzje administracyjne takie jak np.: koncesje i licencje. Tak więc, mamy do czynienia z paraliżem działalności firmy, uniemożliwiającym jej dalsze prowadzenie. Jeżeli pomiędzy spadkobiercami nie dojdzie do natychmiastowego porozumienia, co jest niestety częstym problemem, to szansa na utrzymanie działalności przedsiębiorstwa jest udaremniona.
Kancelaria Prawna Tywoniuk & Lewandowski
Według danych prezentowanych przez Ministerstwo Rozwoju: firmy rodzinne działające jako jednoosobowa działalność gospodarcza realizują 40% PKB, dając miejsca pracy połowie pracowników, a z nich ok. 70% mikro i małych przedsiębiorstw nie kontynuuje działalności po śmierci przedsiębiorcy. Problemy wynikające z dziedziczenia działalności gospodarczej skłoniły ustawodawcę do przygotowania projektu ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Jest to jedno z założeń pakietu 100 zmian dla firm. Stanowi on część Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, który został przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju. W związku z tym, już 1 stycznia 2018 roku w życie ma wejść nowe prawo, które zrewolucjonizuje dziedziczenie działalności gospodarczej po osobach fizycznych.
Projekt nowej ustawy o dziedziczeniu działalności gospodarczej
Projekt nowej ustawy zakłada płynne kontynuowanie działalności firmy po śmierci przedsiębiorcy. Będzie to możliwe dzięki stworzeniu możliwości ustanowienia, jeszcze za życia przedsiębiorcy, zarządcy sukcesyjnego – osoby zarządzającej firmą, od momentu śmierci przedsiębiorcy do ostatecznego zakończenia spadkowych formalności sądowych. Do powołania odpowiedniego zarządcy wystarczy forma pisemna i zgłoszenie tego faktu do CEIDG. Warto mieć na uwadze to, że powołanie zarządcy wymaga jego zgody – ma on bowiem nie tylko prawa, ale również istotne obowiązki. Jeżeli sam przedsiębiorca nie powoła zarządcy sukcesyjnego, to po jego śmierci mogą to zrobić jego następcy prawni lub małżonek będący współwłaścicielem przedsiębiorstwa. Jednak w tej sytuacji konieczne będzie przygotowanie dodatkowo aktu notarialnego. Czynności te można wykonać maksymalnie do dwóch miesięcy od śmierci przedsiębiorcy. Powołanym na stanowisko zarządcy sukcesyjnego może być zarówno ktoś spośród spadkobierców, jak i osoba trzecia.
Przepisy będą dawały zarządcy możliwość prowadzenia bieżących spraw, czyli tzw. czynności zwykłego zarządu. W przypadku podjęcia poważnych czynności związanych z przedsiębiorstwem, jak np. zbycie istotnych składników przedsiębiorstwa, konieczna będzie zgoda wszystkich spadkobierców lub ewentualnie sądu. Dzięki temu dziedziczenie działalności gospodarczej będzie przebiegało o wiele sprawniej niż dotychczas.
Kolejnym założeniem projektu jest utrzymanie w mocy umów związanych z działalnością przedsiębiorstwa (wyłączając te mające charakter osobisty). Zawarte kontrakty nie wygasną automatycznie, jeżeli zarządca zostanie powołany przez przedsiębiorcę. W przeciwnym wypadku, obowiązywanie umów będzie zależało od ich potwierdzenia. Dotyczy to także utrzymania w mocy umów o pracę. W przypadku, gdy zarządcę powoła przedsiębiorca, umowy o pracę będą zachowane (nastąpi ich prosta kontynuacja), zaś gdy zarządca zostanie powołany przez spadkobierców, pracownicy będą mogli wrócić do pracy na dotychczasowych warunkach.
Projekt ustawy przewiduje całkowite zwolnienie z podatku od spadków i darowizn osób, które nabywają przedsiębiorstwo w drodze dziedziczenia lub zapisu windykacyjnego. Zwolnieni z niego mają być wszyscy spadkobiercy – niezależnie od tego, jakie pokrewieństwo łączyło ich z przedsiębiorcą.
Ustawodawca założył, że zarząd sukcesyjny powołany przez przedsiębiorcę lub jego spadkobierców będzie najwygodniejszą drogą sukcesji. Dodatkowo do przejęcia działalności gospodarczej ma zachęcać wskazane wyżej zwolnienie z podatku od spadku i darowizn. Dzięki temu dziedziczenie działalności gospodarczej będzie jeszcze łatwiejsze.
Masz pytania dotyczące nowej ustawy? Chcesz dowiedzieć się czegoś więcej? Skontaktuj się z prawnikami z Kancelarii Prawnej Tywoniuk & Partners.
Zachęcamy również do zapoznania się z naszym artykułem traktującym o ryzykach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz tym, jak je skutecznie niwelować. Zainteresowanych zapraszamy również do przeczytania naszego najnowszego wpisu o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej.
Mariusz Tywoniuk
Prezes Zarządu
Prezes Zarządu Fundacji IUSTUS, Partner zarządzający / Prezes zarządu Kancelarii Prawnej TYWONIUK & LEWANDOWSKI – prawnik, specjalista z zakresu prawa obrotu gospodarczego, w szczególności przekształcenia podmiotów prawa handlowego, procesów naprawczych, restrukturyzacyjnych oraz przygotowania i sprzedaży spółek handlowych oraz windykacji należności. W 2015 roku wyróżniony przez Bank Światowy dyplomem uznania od za wkład w rozwój przedsiębiorczości w Polsce. Jako doktorant Wydziału Prawa Uniwersytetu SWPS prowadzi badania naukowe nad zagadnieniami prawa obrotu gospodarczego. Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu SWPS w Warszawie gdzie ukończył studia jednolite, kierunek – Prawo. Ukończył studia podyplomowe – Prawo gospodarcze na Katedrze Prawa Cywilnego i Gospodarczego wydziału Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Uzyskał tytuł magistra zarządzania realizując specjalność Rachunkowość w Zarządzaniu finansami Przedsiębiorstw na Wydziale Zarządzania Politechniki Rzeszowskiej, oraz tytuł licencjata Europeistyki na Wydziale Administracji Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Ukończył studia pierwszego stopnia Współczesne Stosunki Międzynarodowe na Wydziale Nauk Politycznych Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku. Od 1998 roku zajmuje się doradztwem w obszarze prawa obrotu gospodarczego, realizując przekształcenia podmiotów prawa handlowego, procesów naprawczych, restrukturyzacyjnych oraz przygotowania i sprzedaży spółek handlowych. Wykładowca przedmiotów z zakresu prawa gospodarczego. Prokurent grupy kapitałowej Optimum Consulting Group Sp. z o.o. Dodatkowo od 2012 zajmuje się problematyką prawną szeroko rozumianej ekonomii społecznej. Pełni funkcje doradcze na rzecz podmiotów ekonomii społecznej jest doradcą OWES i Lustratorem spółdzielni. Od 2014 roku wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych w Warszawie. Autor szeregu prawniczych publikacji w obszarze prawa obrotu gospodarczego, spółek kapitałowych oraz spółdzielni socjalnych. Uczestnik i prelegent wielu konferencji naukowych krajowych i międzynarodowych.